تاریخچه چرتکه

حدود ۲۳۰۰ الی ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح اولین چرتکه توسط سومری ها مورد استفاده قرار گرفته است . بر اساس  باور قدیمی دانشمندان بابلی، مانند “Carruccio”  چرتکه برای عملیات جمع و تفریق و محاسبات پیچیده مورد استفاده قرار می گرفته است. در طول امپراطوری هخامنشی ، در حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، ایرانیان اولین بار شروع به استفاده از چرتکه کرده اند. در امپراتوری اشکانیان و ساسانیان، پژوهشگران متمرکز بر تبادل دانش و اختراعات با کشورهای دیگر از جمله هند، چین و امپراتوری روم، اقدام نمودند .

اولین شواهد باستان شناسی برای استفاده از چرتکه یونانی به قرن ۵ قبل از میلاد باز می گردد. چرتکه یونانی یک میز از چوب یا سنگ مرمر از پیش تنظیم شده با شمارنده کوچک در چوب یا فلز برای محاسبات ریاضی بود. این چرتکه یونانی مورد استفاده در امپراطوری هخامنشی ایران، تمدن اتروسک، روم باستان تا انقلاب فرانسه، در جهان مسیحی غربی است.

بر اساس نوشته های هردوت، مورخ یونانی، که می نویسد “مصریان سنگریزه ها را از راست به چپ، مخالف جهت یونانی استفاده می کنند” میتوان نتیجه گرفت که استفاده از چرتکه در مصر باستان نیز رواج داشته است.

چرتکه در چین باستان با نام سونپان که اولین بار در دوره های سلسه “هان” شرقی توصیف شد ولی کاربرد های آن در دوره سلسه “یوآن” توسعه یافت و بعد ها در شبه جزیره کره نیز مورد استفاده قرار گرفته است .

“soroban” (در زبان ژاپنی به معنای سینی شمارش) ، چرتکه توسعه یافته درژاپن بوده است .چرتکه “suanpan“، از طریق کره به ژاپن وارد شده که هنوز استفاده می شود و با وجود گسترش ماشین حساب های الکترونیکی جیبی ومقرون به صرفه این وسیله هنوز محبوبیت خاصی در کشور های حوزه آسیای شرقی دارد .

شباهت چرتکه چینی و ژاپنی 

شباهت فیزیکی “soroban” ژاپنی به “suanpan” چینی به وضوح نشان می دهد منشاء آن ، تعداد دانه ها می باشد.

چرتکه روسیه، “schoty” ، معمولا یک طبقه از نقطه ، با ده دانه در هر یک از سیم ها تشکیل شده است . چرتکه روسی  که اغلب به صورت عمودی ، و با شیوه ای از چپ به راست استفاده می شود . به عنوان یک دستگاه ساده، ارزان و قابل اعتماد ، چرتکه روسیه مورد استفاده در تمام مغازه ها و بازار در سراسر اتحاد جماهیر شوروی سابق بود ، و استفاده از آن در بسیاری از مدارس تا سال ۱۹۹۰ آموزش داده می شد.

با این تفاسیر می توان تاریخچه چرتکه را اینگونه بیان کرد که:

این وسیله در کشور چین باستان از سالهای دور مورد استفاده قرار میگرفته اما بعضی ها معتقدند که این وسیله توسط بابلی ها در ۳۰۰ سال پیش از میلاد ابداع گردیده است.

چرتکه ای که در چین باستان مورد استفاده قرار میگرفته، از سیستم ۲-۵ استفاده کرده است. یعنی دو مهره در عرشه فوقانی چرتکه و پنج مهره در پایین محور قرار گرفته است که با حرکت آنها می توانستند محاسبات ریاضی را انجام دهند. بعدها در سال ۱۹۳۰ این چرتکه به کشور ژاپن و کره معرفی گردید که ژاپنی ها با ابداع و اصلاح چرتکه چینی ، چرتکه ای با سیستم ۴-۱ ابداع کردند که به نام “soroban” شناخته شد که از ۴ مهره در پایین محور و ۱ مهره در بالای محور استفاده می شد که در “Iranmenar” از این چرتکه استفاده می شود.

در سراسر جهان، چرتکه در پیش دبستانی و مدارس ابتدایی به عنوان کمک در آموزش سیستم اعداد و ریاضی استفاده شده است. موسسه کودکان هوشمند ارائه دهنده برتر دوره های آموزشی و پرورش خلاقیت می باشد که ارائه مفاهیم خاص، تحریک تصورات دانش آموزان، و تعامل با آنها را در حل مساله در برنامه کار خود قرار داده است .